به نقل از «تین نیوز»

◄ وزارت راه نمی تواند متولی ترانزیت باشد

تاریخ انتشار: ۱۳ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۸۹۷۲۸۲

تین نیوز سعید قصابیان* :

ترانزیت ذیل مقوله لجستیک است. حمل و نقل از لوازم لجستیک است و جزئی از آن. زیر ساخت های جاده ای و ریلی و دریایی هم به نوبه خود از لوازم حمل و نقل هستند و جزیی از آن. برای موفقیت در فرایند لجستیک به چیزهایی بیش از حمل و نقل نیاز داریم. ترانزیت نوعی از لجستیک است که چند کشور در آن مشارکت می کنند: لجستیک بین المللی.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

لجستیک خود ذیل طرح تجاری هر کشور قرار می گیرد و تحت این طرح تجاری ملی، اولویت های تجاری و لجستیکی هر کشور مشخص می شوند. لذا صورت مسئله کلان، توسعه تجارت است نه ساخت و ساز ریل و جاده و بندر.

برای توسعه تجارت مقدمات زیر باید فراهم باشند:

طرح تجاری روشن برای کشور. دیپلماسی تجاری فعال. وجهه مثبت بین المللی چنانچه دیگران مشتاق تجارت با کشور باشند.  حضور در معاهدات تجاری بین المللی و عقد معاهدات تعرفه ترجیحی و تجارت آزاد با خارج، به خصوص دول همسایه.  سهولت مبادله و انتقال پول، پشتیبانی های بانکی و ثبات نرخ ارز. زیر ساخت IT   ( تکنولوژی اطلاعات) قوی. حضور شرکت های فورواردر( Forwarder ) کاربلد و هماهنگ با فورواردر های خارجی. وجود  شرکت های کریر (  Carrier ) فعال. تسریع در انجام امور گمرکی و تشریفات اداری. وجود سیستم حمل و نقل سریع و ایمن و خدمت دهی سریع و دقیق به صاحب کالا (از جمله امکانات ردیابی آنلاین محموله در مسیر). وجود زیر ساخت های حمل و نقل مناسب و کافی. 

فهرست بالا نشان می دهد اکثر لوازم و مقدمات ترانزیت از جنس نرم افزار هستند و تنها بخشی که از جنس سخت افزار است حمل و نقل است که نیازمند زیرساخت است .هر چند همانطور که گفته شد این زیرساخت ها بخشی از لوازم و مقدمات حمل و نقل هستند و همه چیز نیستند.

ارقام ذکر شده در نمودار زیر ناکامی کشور در توسعه ترانزیت را به خوبی نشان میدهد:  

طبق نمودار بالا ، رکورد ترانزیت مربوط به سال 93 با عدد 13.2 میلیون تن است و در آن سال سهم راه آهن تنها 6 درصد بوده است ( 800 هزار تن) . مطابق این نمودار سهم ریل در ترانزیت هیچ گاه بیش از یک هشتم نبوده است. رکورد ترانزیت ریلی مربوط به سال 96 با 1.59 میلیون تن است  .تناژ ترانزیت در سال های 1400 و 1401 از حضیض سال 1399 بالا آمده و به 11.5 میلیون تن در سال 1400 بالغ شده است. ترانزیت ریلی در سال 1400 از 2 میلیون تن فراتر رفت.

مرور گذشته نشان می دهد که شکست کشور در توسعه ترانزیت کمتر ناشی از سخت افزار ( حمل و نقل) و عمدتا ناشی از نرم افزار بوده است.

اجازه دهید به دهه هفتاد برگردیم؛ زمانی که با تلاش زیاد راه آهن مشهد سرخس وصل شد و امکان مبادله ریلی با ترکمنستان، دروازه آسیای میانه، را پیدا کردیم. با ساخت این خط آهن، حلقه مفقوده ریلی بین سرخس و بندرعباس در ساحل خلیج فارس متصل گردید. آن زمان تصور شد که در بزرگی به روی اقتصاد کشور باز شده و می توانیم از این طریق در بازار ترانزیت منطقه سهم داشته باشیم و علاوه بر ارتقای نقش ژئوپلتیک کشور، در آمد ارزی زیادی برای کشور تامین کنیم. در عمل اما دیدیم که آرزوها محقق نشدند. قطعا عدم تحقق وعده ها مربوط به سخت افزار (حمل و نقل و راه آهن ) نبود چرا که هیچ کاستی کلیدی در این بخش نداشتیم. لاجرم باید اشکال کار را در بخش نرم افزار جستجو کنیم که در بالا به اهم آنها اشاره شد.

نبود کاستی در بخش سخت افزار ( اتصال ریلی کامل بین سرخس و بندرعباس ) نشان می دهد که برآیند عملکرد ترانزیتی کشور در بخش نرم افزار مردود بوده است. تجربه سرخس بندرعباس نشان می دهد که اگر نتوانیم مشکلات نرم افزار را حل کنیم، پرداختن به سخت افزارهمان تجربه ناکام سرخس بندرعباس را برایمان تکرار خواهد کرد. پرداختن به سخت افزار، بر خلاف نرم افزار، نیازمند سرمایه گذاری هنگفت است.

حتی بعد از آنکه به دلیل جنگ اوکراین، مسیر شمال دریای خزر از چین به سمت اروپا دچار چالش شده، نتوانسته ایم از ظرفیت خط آهن سرخس رازی برای ترانزیت بار چین به اروپا استفاده کنیم، چرا که مشکلات نرم افزاری همچنان لاینحل مانده اند.

بزرگترین سنگی که حمل و نقل ریلی می تواند در جلوی پای ترانزیت کشور بیندازد کندی سیر قطارهای ترانزیتی در شبکه ریلی است. این نقیصه بخشودنی نیست و راه آهن ایران باید فکری به حال سیر و حرکت و سرعت بازرگانی بکند (کمتر از 5 کیلومتر بر ساعت). این سنگ البته در مقابل سنگ هایی که گمرک و یا عملیات تخلیه و بارگیری می توانند در جلو سیر بار بیندازند کوچک است[i]

اجازه دهید داستان کریدور شمال جنوب را مرور کنیم. چرا بعد از بیست و چند سال که از امضای توافقنامه چند جانبه برای راه اندازی این کریدور گذشته، این کریدور تا قبل از جنگ اوکراین اجرایی نشد و مورد توجه جدی روسیه و دیگر کشورهای ذینفع قرار نگرفت؟ پاسخ اینست که مسیر ایران در مقابل مسیرهای رقیب به دلیل بیشتر بودن قیمت و زمان سیر کالا از ایران در مقایسه با مسیرهای رقیب مزیت نسبی نداشته است. مجموعه دستگاه های اجرایی کشور ( اعم از دستگاه دیپلماسی اقتصادی[ii] ، سیستم بانکی ، دستگاه بوروکراسی مرتبط با ترانزیت در سازمان برنامه ، وزارت اقتصاد، گمرک ، ستاد مبارزه با قاچاق ، وزارت راه و راه آهن و . . . ) سستی کردند و تلاش موثری را برای کاهش زمان و هزینه عبور بار از مسیر ایران به خرج ندادند[iii] و ما از این کریدور کنار گذاشته شدیم. با این استقبال ضعیف از ترانزیت در دستگاه های متولی، تعجبی ندارد که فورواردرهای خارجی تمایلی به مسیر ایران نداشته باشد[iv]. از ستاد مبارزه با قاچاق و گمرک باید پرسید کانتینری که نه مبدا آن و نه مقصد آن در کشور ما قرار ندارد، چه نیازی  به بازرسی دارد ؟ تجربه کریدور شمال جنوب نشان می دهد که اگر نتوانیم مشکلات نرم افزار را حل کنیم، پرداختن به سخت افزار همان تجربه ناکام سرخس بندرعباس را برایمان تکرار خواهد کرد. پرداختن به سخت افزار، بر خلاف نرم افزار، نیازمند سرمایه گذاری هنگفت است.

همه این تجارب نشان می دهند که حمل و نقل در ترانزیت نقش محدودی دارد. لذا این تصور که وزارتخانه مرتبط به حمل و نقل که فعلا وزارت راه و شهرسازی ست، می تواند متولی ترانزیت باشد، نادرست است و جواب نمی دهد کما اینکه تاکنون جواب نداده است.این تلقی از این ناشی می شود که عده ای ترانزیت را معادل حمل و نقل تصور می کنند و به وجوه نرم افزاری آن بی توجه هستند. ترانزیت یک فرایند چند بخشی ست و به روانی جریان اطلاعات خیلی بیشتر از زیرساخت و حمل و نقل حساس است. ترانزیت متولی واحد ندارد و وزارت راه حداکثر می تواند متولی یک بخش از این فرایند باشد. وزارت راه و شهرسازی با کدام اهرم می تواند گمرک و ستاد مبارزه با قاچاق و برنامه ریزان و بودجه نویسان مستقر در سازمان برنامه و سیستم بانکی و وزارت اقتصاد و وزارت خارجه را به همکاری موثر در فرایند ترانزیت مجاب کند و جوابگوی سستی آنها باشد؟ رفع موانعی که در بالا بآنها اشاره شد نه در حیطه وظایف وزارت راه است نه در توان آن[v] .

جمع بندی: ترانزیت معادل حمل و نقل نیست و وزارت راه نمی تواند متولی ترانزیت باشد. متولی ترانزیت باید مرجعی فراتر از دستگاه های نامبرده باشد و بر آنها اشراف حاکمیتی داشته باشد. 

مراجع و پاورقی ها   

[i] گمرک و راه داری دست در دست هم ، به راحتی می توانند همه دست آوردهای ترانزیت و صادرات کشور را بر باد دهند. نمونه اش را در دی و بهمن 1401 در صف طولانی کامیون ها در گمرک آستارا دیدیم.

[ii] در ضعف دیپلماسی اقتصادی کشور همین بس که پس از ایجاد معاونت دیپلماسی اقتصادی در وزارت امور خارجه ، تعدادی رایزن اقتصادی به سفارت خانه های ایران در کشورهای مختلف مامور شدند. اما امروز به بهانه صرفه جویی در هزینه های این وزارتخانه ، تعداد این رایزنان به کمتر از 15 کشور تقلیل پیدا کرده است.

[iii]  کما اینکه در مورد مسیر ریلی چین به اروپا چنین نکردند و چند ده هزار قطار باری بین چین و اروپا مسیر های دیگر را بر مسیر سرخس رازی در ایران ترجیح دادند.  

[iv] متاسفانه عده ای با طرح این دیدگاه که «کسب در آمد از ترانزیت یک توهم است» برای این سستی ها و  کم کاری ها توجیه فراهم می کنند.

[v] کیفیت مدیریت حمل و نقل کشور توسط این وزارتخانه موضوع این نوشته نیست.

* کارشناس حمل و نقل

 

سعید قصابیان وبلاگ‌نویس آخرین اخبار حمل و نقل را در پربیننده ترین شبکه خبری این حوزه بخوانید

منبع: تین نیوز

کلیدواژه: لجستیک توسعه تجارت ترانزیت توسعه ترانزیت حمل و نقل ترانزیت توسعه تجارت کریدور شمال جنوب لجستیک توسعه ترانزیت درآمد ترانزیتی زیرساخت جاده ای تواند متولی نشان می دهد متولی ترانزیت وزارت راه میلیون تن نرم افزار حمل و نقل راه آهن

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tinn.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تین نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۸۹۷۲۸۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

باج‌افزار‌ها چطور باج می‌گیرند؟

پژوهشگران حوزه امنیت سایبری نسبت به روش جدید باج‌افزار‌ها برای ورود به سیستم‌های رایانه‌ای و قفل کردن فایل‌ها هشدار دادند.

به گزارش آنا؛ همه ما کم‌وبیش از خطرات بارگیری (دانلود) فایل‌های ناشناخته در اینترنت آگاه هستیم؛ اما خوب است بدانیم که بارگذاری (آپلود) فایل‌ها نیز می‌تواند منجر به مشکل شود. هنگام به اشتراک‌گذاری فایل‌ها به صورت آنلاین مراقب باشید، زیرا ممکن است به رایانه شما آسیب برساند یا اطلاعات شخصی شما را در معرض خطر قرار دهد.

مرورگر‌های وب امروزی بسیار قدرتمندتر از نسل‌های قبلی مرورگر‌ها هستند. آن‌ها می‌توانند داده‌ها را هم در مرورگر و هم در محل ذخیره فایل در رایانه دستکاری کنند. قابلیت‌های مختلف در اینترنت و رایانه مانند ارسال و دریافت ایمیل، گوش دادن به موسیقی یا تماشای فیلم در عین آسان کردن کار‌ها برای کاربران، متأسفانه راه سوءاستفاده هکر‌ها از مرورگر‌ها را نیز هموار کرده است تا با فریب کاربران از طریق باج‌افزار‌ها وارد فایل‌های شما شوند و آن‌ها را قفل کنند. چنین اتفاقی به سادگی و در زمانی که سرگرم کار‌های معمول و آنلاین هستید می‌افتد.

نویسنده مقاله حاضر می‌گوید: «من یک دانشمند کامپیوتر هستم که در مورد امنیت سایبری مطالعه می‌کنم. من و همکارانم نشان داده‌ایم که چگونه هکر‌ها می‌توانند از طریق رابط برنامه‌نویسی به فایل‌های رایانه شما دسترسی پیدا کنند و به کمک برنامه‌های کاربردی وب در مرورگر‌های مدرن به فایل‌های سیستم شما برسند. این تهدید بیشتر متوجه مرورگر‌های گوگل کروم و مایکروسافت ِاج (Microsoft Edge) است و در مورد مرورگر‌های سافاری (برای اپل) یا موزیلا فایرفاکس صدق نمی‌کند. ۶۵ درصد از استفادۀ مرورگر‌ها به کروم اختصاص دارد و اِج نیز سهم ۵ درصدی دارد. تا آنجا که من می‌دانم، تاکنون گزارشی مبنی بر استفاده هکر‌ها از این دو مرورگر ثبت نشده است.»

باج‌افزار‌ها چطور باج می‌گیرند؟

مرورگر‌های امروزی هر کدام تقریباً یک سیستم عامل هستند. آن‌ها می‌توانند برنامه‌های نرم افزاری را اجرا کنند و فایل‌ها را رمزگذاری کنند. این قابلیت‌ها، همراه با دسترسی مرورگر به فایل‌های رایانه میزبان (از جمله فایل‌های موجود در فضای ابری، پوشه‌های مشترک و درایو‌های خارجی) از طریق دسترسی به فایل سیستم (File System Access API) فرصت جدیدی را برای باج‌افزار ایجاد می‌کند.

تصور کنید می‌خواهید عکس‌ها را روی یک ابزار آنلاین به صورت رایگان ویرایش کنید. هنگامی که عکس‌ها را برای ویرایش آپلود می‌کنید، هر هکری که ابزار ویرایش را کنترل می‌کند می‌تواند از طریق مرورگر به فایل‌های موجود در رایانه شما دسترسی داشته باشد. هکر‌ها به پوشه‌ای که از آن آپلود می‌کنید و همه زیرپوشه‌ها دسترسی پیدا می‌کنند. سپس هکر‌ها می‌توانند فایل‌های موجود در سیستم فایل شما را رمزگذاری و قفل کنند و برای رمزگشایی و باز کردن آن‌ها باج بگیرند.

باج افزار یک مشکل رو به رشد است. در سال ۲۰۲۳، سازمان‌ها بیش از ۱.۱ میلیارد دلار باج به نرم‌افزار‌های مهاجمان پرداخت کردند و در هر ثانیه ۱۹ حمله باج افزاری سازمان‌ها را هدف قرار دادند. افراد و سازمان‌ها، شرکت‌های بزرگ و جهانی، بانک‌ها، ارائه‌دهندگان خدمات ابری، اپراتورها، سرویس‌های نظارت بر تهدید، تولیدکنندگان تراشه، دولت‌ها، مراکز پزشکی و بیمارستان‌ها، شرکت‌های بیمه، مدارس، دانشگاه‌ها و حتی ادارات پلیس در رده قربانیان حملات باج‌افزاری هستند. امروزه باج‌افزار، رقابت تسلیحاتی شماره یک بین هکر‌ها و متخصصان امنیتی است. باج‌افزار‌های سنتی پس از اینکه هکر‌ها شما را فریب دادند تا آن را دانلود کنید، روی رایانه شما اجرا می‌شود.

دفاع جدید برای تهدید جدید

محققان دانشگاه بین‌المللی فلوریدا با همکاری گوگل نوع جدیدی از باج افزار را شناسایی کرده‌اند که می‌تواند رایانه شما را از طریق مرورگر‌های وب آلوده کند. شناسایی این نوع باج‌افزار بسیار دشوار است و می‌تواند فایل‌های شما را رمزگذاری کند و تا زمانی که باج را پرداخت نکنید، آن‌ها را غیرقابل دسترس می‌کند. این باج‌افزار RøB نامیده دارد و در مرورگر اجرا می‌شود و معمولاً آنتی‌ویروس‌های سنتی نمی‌توانند آن را شناسایی کنند.

برای مقابله با این تهدید جدید، محققان سه رویکرد دفاعی را برای محافظت از رایانه پیشنهاد کرده‌اند روش اول برنامه وب را به‌طور موقت متوقف می‌کند تا فایل‌های رمزگذاری شده را شناسایی کند. رویکرد دوم، فعالیت برنامه‌های وب در رایانه را برای شناسایی الگو‌های باج افزارمانند رصد می‌کند. رویکرد سوم به کاربران در مورد خطرات اجازه دسترسی و ورود برنامه‌های کاربردی وب به فایل سیستم هشدار می‌دهد.

اگر می‌خواهید از رایانه خود محافظت کنید در مورد محل آپلود یا ذخیره فایل‌ها بیشتر احتیاط کنید. هکر‌ها می‌توانند از آپلود‌های شما برای دسترسی به رایانه شما استفاده کنند، بنابراین مراقب باشید که چه چیزی را به‌صورت آنلاین به اشتراک می‌گذارید.

این گزارش از پایگاه اینترنتی دِ کانورسیشن به فارسی برگردان شده است.